तुळस (Ocimum Tenuiflorum) हे एक वनस्पती म्हणून आपुन ओळखतो.

पण ह्या झाडाची खरी माहिती कधी जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला का ?

तुळशीचं झाड हे नेहमी दारात का ठेवावं ?

दर वेळी सकाळी पहाटे उठून त्या झाडाची पुज्या का करतात ?

औषधे म्हणून या झाडाच्या पानांचा कसा उपयोग होतो?

चला तर मग पाहूया या सर्व प्रश्नांची उत्तरे !

            वृंदावन मध्ये तुलसी नावाची एक गोपी होती. तिला राधा ने श्राप दिला होता, त्या श्रापावर तुलसीने देव ब्रह्म यांची तपश्यर्या करून वर्धान मागितले. या श्रापामधून मुक्त होऊन तिला श्री कृष्ण यांच्याशी विवाह करायचं होत हे होण्यासाठी मानव स्वरूपात कृष्णाशी विवाह कारण शक्य न्हवतं, तिला भूलोकात तिला तुलसी वृक्ष म्हणून सेवा करावी लागेल. म्हणून ब्रम्ह देव तिला तुलसी वृक्ष वर्धान देऊन सर्वात श्रेष्ठ म्हणून मानली जाईन.

         कोणतीहि पूज्य करताना तुळस असेल तरच पूज्य संपन्न होईल आणि आयुर्वेदिक म्हणून उपयोग होईल आणि दर वर्षी आपुन तुलसीच लग्न  विष्णू किंवा त्यांचे अवतार श्रीकृष्ण,नारायण याच्याशी विवाह प्रबोधिनी एकादशी या दिवशी लावतो हे हि एक वर्धान आहे. तुळशी विवाह हा विष्णूचा तुळशीशी विवाह लावण्याचा पूजोत्सव आहे. वृंदावन मध्ये तुलसी वृंदावन असे मोठे एक गार्डन आहे. कधी भेट दिलीत तर अजून हे पाहायला मिळते.

        देवी तुळशी’ची दोन रूपे आहेत, पहिली गंडकी नदीची आणि दुसरी तुळशीवनस्पतीची. भगवान विष्णू त्यांच्यासोबत गंडकी नदीत शालिग्रामच्या रूपात राहतात. बिहारमधील गंडकी नदीत सर्वाधिक शालिग्राम आढळतात. ती भगवान विष्णूची पत्नी आहे.

उत्सव

तुळशीशी विवाह हा उत्सव भारत देशामध्ये महाराष्ट्र, गुजरात, आंध्रप्रदेश आणि तेलंगणा या राज्य मध्ये खूप उत्साहात सादर केला जातो 

सर्वोत्तम जागा-वास्तु दिशा

तुळस दारात असल्याने शुभ मानलं जाते आणि सकाळी तुळशीची लक्षुमी म्हणून पूज्य केली जाते. तुळशीचे रोप हे नेहमी सूर्य उगवत असेल त्या ठिकाणी म्हणजे आपल्या दरवाजा हा पूर्वे कडे असतो तसेच घराच्या समोर किंवा घराच्या मध्यभागी अंगणात तुळशीचे वृंदावन असते.

तुळशीचे झाड

अजून पर्यंत आपुन तुळशीचे रोपटे पहिले असेल पण तुळशीचे खूप मोठे झाड हि आहे ते पाहण्यासाठी Karnataka राज्य मध्ये पाहायला मिळतात 

तुळशीची माल

महाराष्ट्रमध्ये जे लोक पंढरीची वारी वारकरी संप्रदायची ते वारकरी लोक तुळशीची माल आपल्या गळ्यात घालतात, कारण कि तुळशीचे झाड हे खूप पवित्र मानले जाते.

तुळशीच्या रोपाची काळजी, देखभाल कशी करावी

सूर्यप्रकाश:- वनस्पती पूर्ण आणि आंशिक सूर्यप्रकाशात चांगली वाढते.

माती:- तुळशीच्या रोपासाठी सच्छिद्र आणि पाण्याचा निचरा होणारी माती निवडा. चिकणमातीचा वापर टाळा. हवेशीर ठेवण्याचा प्रयत्न करा. काली माथी हि  खूप पौष्टिक ठरते 

रोपांची छाटणी:- नियमितपणे रोपांची छाटणी केल्याची खात्री करा. वाळलेली पाने काढा आणि पाणी घालत ठेवा. कळ्या फुलण्याआधी ते कापून टाका, ज्यामुळे वनस्पती अधिक झुडूप होईल.

पाणी देणे:- उन्हाळ्यात दररोज आणि हिवाळ्यात पर्यायी दिवशी रोपाला पाणी द्या. 

 उपचारात्मक फायदे

Ø डॉक्टर असा सल्ला देतो कि रोज तुळशीचे एक पान खावं त्याने मांसाला आजार कमी होतो 

 Øतसेच रोज एक पान खाल्याने स्मरण शक्ती वाढते म्हणून शाळेत जाणारी पोर परीक्षेच्या वेळेस तुळशीचे पान खायचे.

Ø तुळशीची पाने त्यांच्या औषधी गुणधर्मांसाठी मोठ्या प्रमाणावर ओळखली जातात आणि आयुर्वेदामध्ये वापरली जातात, जी औषधाची पर्यायी प्रणाली आहे.

Ø   ताप असेल तर तुळशीच्या पानांचा काढा बनून आजारी व्यक्तीला पियाला  दिला जातो.

Ø   तुळशीमध्ये अँटी-व्हायरल, अँटी-फंगल आणि अँटी-बॅक्टेरियल गुणधर्म आहेत जे संक्रमणाशी लढण्यास मदत करतात, कर्करोग, हृदयाशी संबंधित रोग, श्वसनाचे आजार, त्वचेच्या समस्या, जिवाणू संक्रमण इत्यादींसह विविध रोग आणि परिस्थितींशी लढण्यास मदत करतात.

Ø   यकृताच्या समस्या असलेल्या लोकांसाठीही तुळशीचा चहा घेणे फायदेशीर असल्याचे आढळून आले आहे.

Ø   शिवाय तुळशीचा उपयोग औषधी वनस्पती म्हणूनही केला जातो.

Ø   स्मरणशक्ती वाढवण्यासाठी तुळशीची पाणी खाल्ली जातात.